Swiadczenie uslug przewozowych w tramwajowej komunikacji miejskiej w granicach administracyjnych Szczecina.
Prowadzenie remontów, konserwacji i modernizacji eksploatowanych obiektów, taboru i urzadzen liniowych.
Zarzadzanie powierzonym mieniem.
2. Historia
2. 1. Tramwaje konne
21 pazdziernika 1872 r. jeszcze przed zburzeniem murów fortecznych inzynier Johannes Büssing otrzymal z Królewskiej Dyrekcji Policji w Berlinie koncesje na budowe konnej sieci tramwajowej. Niecale 6 lat pózniej podpisano z miastem umowe wazna 30 lat. 25 marca 1879 r. utworzono spólke Stettiner Straßen-Eisenbahn Gesellschaft (Szczecinskie Towarzystwo Ulicznej Kolei Zelaznej), która jeszcze tego samego roku uruchomila pierwsze konne linie tramwajowe. 23 sierpnia zostala otwarta linia prowadzaca z okolic obecnego pl. Galczynskiego przez pl. Zwyciestwa do ul. Staszica, a 16 pazdziernika druga linia z ul. Wiszeslawa do ul. Potulickiej. Dlugosc obu tras wyniosla prawie 11,5 km. Poczatkowo zakupiono 16 wagonów, które ciagnelo 80 koni, a w 1898 r. bylo juz 39 wagonów i 198 koni. W 1886 r. uruchomiono kolejne 2 linie: z Dworca Glównego do ul. Chmielewskiego oraz z ul. Wyszynskiego do Nabrzeza Wieleckiego. Pierwsza zajezdnie zlokalizowano na skrzyzowaniu obecnych al. Wojska Polskiego i ul. P. Skargi. Pózniej powstaly jeszcze 3: przy ul. Debogórskiej, przy ul. Dubois i przy ul. Kolumba.

2. 2. Tramwaje elektryczne do 1945 r.

Siec tramwajowa w 1930 r.
W latach 1896-1900 na wiekszosci linii wprowadzono trakcje elektryczna. Elektryfikacji linii dokonala spólka Allgemeine Elektricitäts-Gesellschaft. Glówne linie tramwajowe byly dwutorowe, a boczne jednotorowe. Prad dostarczaly elektrownie na Pomorzanach, Starym Miescie i najstarsza w Szczecinie, przy ul. Gdanskiej. Tramwaje mialy silnik o mocy 35 KM. Stare wagony konne zostaly przerobione na 32-miejscowe (wczesniej 26 miejsc). W 1904 r. wprowadzono, oprócz kolorów takze numeracje linii:

linia 1 - kolor zólty,
linia 2 - kolor szary,
linia 3 - kolor pomaranczowy,
linia 4 - kolor zielony,
linia 5 - kolor niebieski,
linia 6 - kolor bialy,
linia 7 - kolor czerwony,
linia 8 - kolor czarny.
W 1903 r. po raz pierwszy zbudowano linie na drugi brzeg Odry - uruchomiono linie przez Most Dlugi do obecnej ul. Energetyków, a w 1910 r. przez Most Klodny (w miejscu dzisiejszej Trasy Zamkowej) do nabrzeza Dunczycy na ul. Wendy na Lasztowni. W 1907 r. utworzono Zajezdnie Niemierzyn (przy ul. Niemierzynskiej), a 5 lat pózniej po wczesniejszej likwidacji zajezdni na ul. Debogórskiej, otwarto Zajezdnie Golecin (przy ul. Wiszeslawa). Od 1919 r. tramwaje zaczely przewozic przesylki pocztowe (do dzis istnieja tory prowadzace do bramy Poczty nr 1 przy ul. Niepodleglosci). W 1926 r. po polaczeniu Wyspy Jaskólczej (z tylu zajezdni przy ul. Kolumba) z brzegiem, zlokalizowano tam magazyn oraz scentralizowano siec elektryczna. W 1927 r. po utworzeniu lotniska w Dabiu, ulokowano przy nim petle tramwajowa. Linia prowadzila wówczas przez 4 mosty: Dlugi, Portowy, na Regaliczce (obecnie nie istnieje) oraz Clowy. Byla to jedyna w historii linia tramwajowa na Prawobrzezu Szczecina, obecnie nie istnieje. Do 1929 r. polozono siec trakcyjna nad mostami Dlugim i Clowym. Wczesniej tramwaje pokonywaly je sila rozpedu. Na wniosek mieszkanców poszczególnych, nowo wybudowanych osiedli istniejace linie systematycznie przedluzano. Srednia predkosc ówczesnych tramwajów wynosila ok. 16 km/h. Od 1928 r. komunikacje tramwajowa zaczely wspomagac takze autobusy. W 1934 r. otwarta zostala ostatnia zajezdnia, przy al. Wojska Polskiego 200 (obecnie Zajezdnia Pogodno). W 1940 r. dlugosc linii osiagnela 50,3 km, przewieziono wówczas 58,8 mln osób (w 1910 r. bylo to 18,6 mln). Po nalotach alianckich w latach 1943-1944 wiele torowisk bylo nieprzejezdnych, jednak dzieki pracy szczecinskich tramwajarzy udalo sie w tym czasie czesc linii przywrócic w miare mozliwosci do normalnego funkcjonowania.

2. 3. Pierwsze lata po wojnie
II wojna swiatowa przyniosla zniszczenia sieci torowej w 45%, trakcyjnej w 75%, oraz taboru w 50%. Tuz po wojnie dzialala tylko jedna zajezdnia, przy ul. Niemierzynskiej. Stad tez kursowala do Bramy Portowej pierwsza linia uruchomiona 12 sierpnia 1945 r. Nie odbudowano czesci torowisk: na ul. Staszica - ul. E. Plater, ul. Rayskiego - czesc ul. Malczewskiego (od al. Wyzwolenia do ul. Matejki) oraz na ul. Wendy i przez Most Clowy, natomiast przedluzono czesc juz istniejacych linii. Pierwsza firma zarzadzajaca komunikacja miejska bylo Tramwaje i autobusy miasta Szczecina, juz w latach 50. zmieniono jej nazwe na Miejskie Przedsiebiorstwo Komunikacyjne. W tym czasie dysponowala ona 113 wagonami silnikowymi i 123 doczepnymi o róznym stopniu zniszczenia. Tabor autobusowy byl zniszczony calkowicie. W 1945 r. pracowalo w Szczecinie 23 tramwajarzy (glównie z Poznania), a pod koniec roku juz 560 osób. W 1946 r. uruchomiono 4 linie tramwajowe, które kursowaly pod koniec roku po 16,7 km tras. 4 kwietnia 1947 r. otwarto pierwsza linie autobusowa obslugiwana wozem marki Büssing.

2. 4. Lata pózniejsze

Konstal 102Na na ulicach Szczecina.

Konstal N na trasie linii 0

Konstal 105N na ulicach Szczecina.

Tramwaj linii 9

Tramwaj linii nr 2.

Tatra KT4DtM na ulicach Szczecina.

Tramwaj linii 12 na przystanku w alei Piastów

Przystanek tramwajowy na pl.Kosciuszki
W 1956 r. kursowalo 9 linii tramwajowych. W stosunku do dzisiejszych, ówczesne trasy ulegly tylko niewielkim zmianom. Trasy linii 1, 5, 7 i 9 kursowaly po istniejacych jeszcze torowiskach na al. Wojska Polskiego od pl. Zwyciestwa do pl. Sprzymierzonych, ul. Obronców Stalingradu i ul. Staromlynska. W latach 1960-1963 komunikacje w miescie stanowily takze hydrobusy o nazwach "Juliszka" i "Margitka" kursujace po Odrze i terenach szczecinskiego portu. W latach 1964-1973 w zwiazku z dlugotrwalym remontem zamknieto ul. Gdanska. 7 grudnia 1967 ok. godz. 6:35 mial miejsce najtragiczniejszy wypadek w historii szczecinskiej komunikacji tramwajowej. 1 grudnia 1973(zgodnie z ówczesna moda o likwidacji tramwajach w centrach wielkich miast) zlikwidowano pomimo licznych protestów ruch tramwajowy na czesci al. Wojska Polskiego (od ówczesnego pl. Lenina - obecnie pl. Sprzymierzonych do pl. Zwyciestwa), ul. Obronców Stalingradu i ul. Jagiellonskiej (od al. Wojska Polskiego do al. Piastów). Oddano do uzytku tory na al. Bohaterów Warszawy (od ul. Jagiellonskiej) i ul. Krzywoustego (do pl. Kosciuszki). W 1976 MPK przeksztalcono w Wojewódzkie Przedsiebiorstwo Komunikacji Miejskiej obslugujace takze komunikacje miejska w innych miastach ówczesnego województwa szczecinskiego. W 1983 zakonczono modernizacje jednej z dwóch czynnych do dzis zajezdni, zajezdni Pogodno. Trasy linii tramwajowych w 1988 r. przedstawialy sie nastepujaco:

1: Glebokie - Stocznia Szczecinska
2: Dworzec Niebuszewo - Basen Górniczy
3: Las Arkonski - Pomorzany
4: Pomorzany - Potulicka
5: Krzekowo - Ludowa
6: Goclaw - Pomorzany
7: Krzekowo - Basen Górniczy
8: Gumience - Basen Górniczy
9: Glebokie - Potulicka
10: Goclaw - Potulicka
11: Ludowa - Pomorzany
12: Dworzec Niebuszewo - Pomorzany
2. 5. Po roku 1989

Siec tramwajowa w 2000 r.
1 pazdziernika 1989 r. wprowadzono nowe oznaczenie przystanków zgodnie z nowymi przepisami Kodeksu Drogowego, wprowadzono równiez nazewnictwo przystanków. Koszty tej operacji (w 3 lata wymieniono 1200 tablic przystankowych) wyniosly ok. 30 milionów zl. 30 kwietnia 1991 r. WPKM podzielone zostalo na 3 samodzielne przedsiebiorstwa w Szczecinie, Stargardzie Szczecinskim oraz Swinoujsciu, które w odróznieniu od finansowanego z budzetu centralnego WPKM, byly wlasnoscia lokalnych samorzadów. Szczecinskiemu przedsiebiorstwu nadano nazwe Miejski Zaklad Komunikacyjny. Kolejnym etapem restrukturyzacji w komunikacji miejskiej bylo wydzielenie Zarzadu Komunikacji Miejskiej ze struktur MZK 1 czerwca 1995. Nowa jednostka budzetowa miasta Szczecina miala od tej pory zajmowac sie organizacja oraz koordynowaniem komunikacji (w odróznieniu od MZK, który od tej pory mial wylacznie swiadczyc uslugi na rzecz ZKM). W 1996 r. nastapila reforma systemu taryfowego. Zlikwidowano dotychczasowa taryfe jednorazowa, a na jej miejsce wprowadzono czasowa. W zaleznosci od przewidywanego czasu podrózy, pasazerowie mieli do wyboru kupno biletu na 10, 40 lub 120 minut. W tym samym roku zakonczono eksploatacje wagonów typu N zastepujac je wagonami Düwag GT6 nazywanymi potocznie "helmutami".

1 lipca 1996 r. na okres 3 miesiecy zawieszono nocna komunikacje tramwajowa, a 1 grudnia tego samego roku zlikwidowano ja calkowicie zastepujac autobusami. 1 lipca 1997 r. utworzono calkowicie nowa siec nocnej komunikacji autobusowej. 1 lutego 1997 ze struktur MZK wydzielono zajezdnie autobusowa w Policach. W 1998 r. zalozono Szczecinskie Towarzystwo Milosników Komunikacji Miejskiej. 1 listopada 1999 r. w ramach kolejnego etapu restrukturyzacji, z MZK wydzielono dwie kolejne zajezdnie autobusowe, które od tej pory funkcjonuja jako samodzielne Szczecinskie Przedsiebiorstwo Autobusowe "Klonowica" oraz "Dabie". Od tego momentu MZK zajmuje sie wylacznie przewozami tramwajowymi. W 2000 r. zmieniono limity czasowe biletów na 20, 60 i 120 minut. Rok pózniej dostarczono nowe wagony typu 105N2k/S/2000, a do eksploatacji wlaczono zmodernizowane w Centralnych Warsztatach wagony 105Ng/S. W tym samym roku, w wyniku przeksztalcen w Urzedzie Miejskim Miasta Szczecina utworzono Zarzad Dróg i Transportu Miejskiego laczac w ramach jednej jednostki budzetowej funkcje dotychczasowego Zarzadu Komunikacji Miejskiej oraz Wydzialu Inzyniera Miasta. 1 pazdziernika 2004 r. z eksploatacji wylaczono zajezdnie Niemierzyn. W jej miejsce 1 stycznia 2006 utworzono Muzeum Techniki i Komunikacji "Zajezdnia Sztuki". 9 listopada do eksploatacji wlaczono tramwaje Tatra KT4Dt. 1 maja 2007 r. po piecioletniej przerwie podwyzszono ceny biletów o ok. 15%. Z powodu braków kadrowych 18 wrzesnia 2007 r. skrócono trase linii 9 (takze ze wzgledu na remont torowiska w al. Bohaterów Warszawy). Po zakonczonym remoncie linia 9 powrócila do na stala trase, a od 1 pazdziernika zmniejszono czestotliwosc kursowania wiekszosci linii. Od dnia 1 stycznia 2009 r. Miejski Zaklad Komunikacyjny zostal zastapiony nowa spólka Tramwaje Szczecinskie sp. z o.o..

3. Zajezdnie
3. 1. Eksploatowane
Golecin (ul. Wiszeslawa 18)
Zostala zbudowana w 1898 r. i zastapila zajezdnie tramwajów konnych. Przebudowywano ja w latach 1926, 1979 oraz 1992, kiedy to dobudowano hale i stanowiska naprawcze. Pierwsze tramwaje Konstal 105N i pochodne trafily tutaj w czerwcu 1991 r. Od maja 2001 stacjonuja takze wagony wagony 105N2K/S. Od 2008 r. na stanie zajezdni jest takze 10 sztuk wagonów Tatra T6A2D. Zajezdnia obsluguje linie 5, 6, 7, 8, 11 oraz 12.

Pogodno (al. Wojska Polskiego 200)
Jest to najwieksza i najmlodsza szczecinska zajezdnia. Zbudowana zostala w 1934 r., natomiast w 1981 r. zakonczono jej modernizacje polaczona z rozbudowa. Dzieki przebudowie jest najlepiej dostosowana do nowoczesnego taboru, z tego tez powodu do 1991 r. kierowano tutaj wszystkie nowo zakupione tramwaje. Po zmianie struktury taboru w latach 90, stacjonuja tu wylacznie wagony 105N i pochodne, w tym najnowsze 105N2K/S oraz Tatra KT4DtM. Od pazdziernika 2007 na stanie zajezdni jest takze 22 sztuki wagonów Tatra T6A2D. Zajezdnia obsluguje linie 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9 oraz 12.